Kurmacanın İnşası - Oyun Yazarlığına Giriş
Oğuz Arıcı
İÇİNDEKİLER
Teşekkür.....................................................................................................9
Önsöz ........................................................................................................11
Kurmaca Nedir? ......................................................................................13
Poiesis.................................................................................................13
Mimesis ..............................................................................................20
Kurmaca ve Gerçeklik İlişkisi ............................................................31
Dramanın Öğeleri ...................................................................................40
Mythos: Olay Örgüsü..........................................................................40
Öykü (Story)– Olay Örgüsü (Plot) Ayrımı .......................................50
Oidipus Tyrannos Oyununda Olay Örgüsü ve Öykü Kullanımı.57
Hamlet Olay Örgüsü....................................................................60
Dış Aksiyon (Yüzey Olay Örgüsü) ve İç Aksiyon
(Derin Olay Örgüsü) .......................................................................61
Metin (Text) ve Altmetin (Subtext).................................................66
Peripeteia (Dönüm Noktası) ve Anagnorisis (Tanınma)...............69
Pathos (Duygusal Etki) ve Katharsis ............................................73
Merak.............................................................................................. 74
Olasılık (Eikos) ve Zorunluluk (Anagke) ........................................75
Çatışma (Agon) ya da Engel...........................................................79
İlerlemeler.......................................................................................84
Cüzler-Segmentler..........................................................................85
1) Perde (Act)..............................................................................87
2) Sahne (Scene)........................................................................88
3) Sahne Birimi (Unit) ve Fransız Sahneleri..............................89
4) Beat (Vurgu ya da Eylembirim)..............................................90
Başlama Noktası ve Serim ............................................................94
Önseme (Foreshadowing)..............................................................95
Anlatıcı ............................................................................................98
Katalizör ya da Tetikleyici Olay ......................................................99
Zorunlu Sahne / Doruk (Climax) .................................................100
Çözüm, Final, Katastrophe, Denouement ..................................102
Olumlu Final .................................................................................103
Zaman Kullanımı ..........................................................................103
Poietika’da Zaman Düşüncesi.................................................103
Ardışık Zaman Kullanımı: Kronolojik Sekans..........................107
Çoklu Zaman Kullanımı: Mantıksal Sekans ...........................108
a) Eşzamanlı Sahne .............................................................108
b) Montaj Sekansı.................................................................108
c) Flashback veya Analepsis (Geri Dönüş):.........................109
d) Flashforward veya Prolepsis (İleri Gidiş): .......................110
e) Tekrar ...............................................................................110
f) Leitmotif.............................................................................111
Olay Örgüsünde Temsil Teknikleri...............................................113
Olay Örgüsü Tipleri .......................................................................114
İçeriğe Göre Ayrımlar................................................................114
Aristoteles .............................................................................114
Northrop Frye ........................................................................115
Christopher Booker...............................................................116
Ronald Tobias .......................................................................117
Georges Polti.........................................................................118
Biçimsel Yaklaşımlar................................................................119
Derin Yapı .............................................................................120
Beş Bölümlü ve Üç Krizli Yapı: Gustav Freytag ...................130
İki Perdeli Yapı ......................................................................131
Üç Perdeli Yapı......................................................................132
Hikâye Vurguları (Beat).........................................................133
Kahramanın Yolculuğu.........................................................138
Jule Selbo’nun 11 Adım Modeli...........................................142
Zaman Kullanımına Göre Olay Örgüleri...................................144
Analitik (Retrospektif) ve Sentetik (Progressif) Olay
Örgüsü ..................................................................................145
Başlama Noktasına Göre Olay Örgüsü Tipleri.....................145
Ethos: Karakter ................................................................................148
Karakterizasyon Tekniği...............................................................148
Karakterin Temel Unsurları .........................................................152
1. Arzu .......................................................................................152
2. Engel .....................................................................................155
3. İstek Gücü.............................................................................155
4. İtki ve Gerekçe......................................................................155
5. Antagonist ............................................................................159
6. Hamartia ve Eksiklik ............................................................160
7. Karakterlerin İlişkileri ..........................................................161
8. Karakter Kümeleri................................................................164
Karakter Değişimi.........................................................................165
Karakter İsimleri...........................................................................167
Karakter Sayısı .............................................................................173
Karakterleri Düzenlemek............................................................. 174
Karakterde Boyut Tartışması ve Karakter Türleri ......................175
Dianoia: Düşünce.............................................................................178
Fikirlerin Haritası ..........................................................................183
1) Sözlerde Fikir........................................................................183
2) Karakterlerde Fikir...............................................................186
3) Olay Örgüsünde Fikir............................................................187
Lexis: Dil Kullanımı ve Diyalog ........................................................193
Diyalog Yazma Sorunu .................................................................196
Diyalog Nedir? ..............................................................................196
Gündelik Konuşma – Dramatik Diyalog ....................................200
Diyalog Teknikleri .........................................................................204
Diyalogda Bağlam ........................................................................208
a. İlişki Bağlamı: Basit Bağlam ve Kompleks Bağlam............208
b. Fiziksel Bağlam.....................................................................210
Monolog, Solilog, Tirad.................................................................211
Diyalojik Monolog ve Monolojik Diyalog......................................213
Düalog ve Polilog..........................................................................214
Stikomit (Stichomythia)................................................................215
Diyalog Yazımının Esasları, Sorunlar ve Çözüm Yolları..............218
Diyalogu Düzenleme / Gözden Geçirme.....................................228
Diyalogun İşlevleri ........................................................................232
i. Karakterizasyonu Sağlar.......................................................233
Karakter ve Arzu Dünyası: Martı..........................................234
Willy Loman’ın “Kahvesi” .....................................................237
Hamlet İlk Sahne Örneği ......................................................238
Eylemi Bulmak Karakteri Bulmak Demektir .......................242
Edim-Söz (Speech Act) Kuramı ve Bir Eylem
Olarak Söz .............................................................................243
2. Karakterin Değişimini ya da Duygularını Gösterir .............245
3. Karakterin Niteliklerini Gösterir (Karakterizasyon II).........246
İçsel ve Dışsal Faktörler .......................................................257
4. Karakterlerin Birbirleriyle İlişkisini Gösterir........................259
5. Oyunun Ruh Halini / Atmosferini Kurar .............................260
6. Oyundaki Çatışmayı Yaratır, Sürdürür ve İleriye Taşır........263
7. Sahne Uzamının Etkisindedir .............................................267
8. Oyundaki Temaların Tohumunu Taşır ................................268
9. Serim Yapar / Yeni Bilgi Verir..............................................270
10. Merakı Artırır .....................................................................272
Retorik...........................................................................................272
Dil Sanatları ..................................................................................279
Opsis: Mekân Kullanımı ve Dekorasyon.........................................304
Mekân Birliği Meselesi.................................................................305
Teatrallik .......................................................................................310
Mekân ile İlgili Birkaç Not............................................................312
Melos: Ritim, Tempo, Melodi...........................................................314
Tempo ve Ritim.............................................................................315
Yazma Sorunları İçin Öneriler..............................................................323
Esin, Yetenek ve Çalışma ................................................................323
İlerleyememe ve Bazı Teknik Sorunlar ...........................................324
Son Söz: Yazmak Yeniden Yazmaktır................................................. 326
Alıştırmalar............................................................................................ 328
Şemalar Dizini....................................................................................... 330
Tablo Dizini............................................................................................ 331
Okuma Çalışmaları............................................................................... 331
Bibliyografya ......................................................................................... 332
http://habituskitap.com/kitaplarimiz/kurmacanin-insasi/
